Wandelen in de Reekse bossen

Na een zware verkoudheid en een intensieve, vermoeiende week is het niet verstandig om een lange wandelroute te gaan lopen. Dat vindt mijn moeder overigens ook, plus zij is al helemaal niet van het alleen wandelen. En dan toch gewoon gaan hè ;)

Jaren geleden heb ik op de Maashorstfair een aantal uitgestippelde knooppuntenroutes gekocht. Erg leuk omdat er ook over de omgeving en de bijzonderheden uitleg wordt gegeven. Wandelroute 12 door de Reekse bossen werd het doel. En die 6,5 km lengte, anderhalf uur wandelen (én fotograferen) of zo?

De knooppuntenroutes zijn erg leuk om te wandelen (vind ik), maar ik heb zelden een complete route gehad. Ook deze keer weer. Er missen paaltjes of ik zie ze gewoon niet. De route loopt anders dan op de kaart en dan ben ik letterlijk en figuurlijk van het padje. En - niet geheel onbelangrijk - de routes zijn ALTIJD langer dan wordt aangegeven.

Achteraf ben ik er achter gekomen dat je vanaf meerdere plaatsen de route kunt gaan wandelen. Dat stond alleen niet op mijn routebeschrijving (en dat had ik ook niet zo snel gevonden).

De Reekse bossen-route is een echte wandeling door de natuur. We wandelen door het noordelijke deel van de Peelhorst, ten zuiden van de dorpskern van Reek.

Het gebied werd in het heel verre verleden door de Maas gevormd, die er haar sedimenten afzette: grind, zand en leem. Zo ontstonden er een aantal heuvels, de Reekse bergen genaamd, begroeid met bomen en heide. We weten dat het gebied al heel lang door onze voorouders gebruikt werd. Onze verre voorouders uit het stenen tijdperk hebben er hun stenen werktuigen ("bijlen en messen") achter gelaten. Urnevelden, waar zij hun doden begroeven, zijn ook hier in de buurt gevonden Ook van de Romeinen weten wij dat zij in dit gebied verbleven.. De latere bewoners, zo rond het jaar duizend, gebruikte het gebied voor hun landbouw- en veeteelt. De heide werd gebruikt voor hun schapenkudden en voor bijenteelt. Het hout werd gebruikt voor woningbouw en verwarming. Bovendien werd de heide geplagd, d.w.z. afgeslagen, afgehakt, om in de potstallen van hun boerderijtjes omgevormd te worden tot mest voor op het land. Door de eeuwen heen werd dit gebied gebruikt als militaire versterking en rustplaatst voor rondtrekkende legers.

In de jaren rond en na 1900 werden de Reekse bergen stuk voor stuk afgegraven om het grind te gebruiken voor huizen- en wegenbouw, zodat er grote gaten ontstonden. De Mineursberg bleef, omdat deze weinig grind bevatte, gelukkig behouden. Wat overbleef was een gebied van hoogten en waterpoelen met steile, gevaarlijke oevers daartussen. Uit veiligheidsoverwegingen besloot de gemeente rond 1950 om het terrein te egaliseren en , een wijs besluit, de natuur verder zijn gang te laten gaan. En in het resultaat hiervan gaan we nu lopen. We lopen langs een oude landwering, over de Mineursberg, langs een vennetje en een natuurlijke waterbron.

Mijn wandeling start bij restaurant 'In de witte molen'. Leuk hoor, de enige molen die ik heb gezien is deze:

Wat denk je?
Een symbolische € betalen dan in een molen gaan wonen? Is het geen antikraak?

Op deze plaats staat al zeker sinds 1600 een houten molen. Vroeger was de molen eigendom van de Heren van Ravenstein. Deze verhuurde de molen aan de mulder die verplicht was om de belasting (cijns) voor het malen in te houden van de boeren. Boeren uit de hele omgeving, waren verplicht van deze molen gebruik te maken. In 1831 brandde de molen af door blikseminslag. In 1832 werd een nieuwe molen gebouwd en kreeg de naam" de Hellemolen". Deze stenen belt molen met houten kap werd goed onderhouden en lag gunstig aan de Rijksweg 321. De molen heeft verschillende maalstenen voor tarwe, rogge en boekwijt. In 1913 werd Jan van den Hoogen, Jantje de mulder, eigenaar en heeft met deze molen gemalen tot ongeveer 1950. De molen werd toen een specialiteiten-restaurant.

Anno 2015 staat de molen er erg vervallen en verwaarloosd bij.

Door de Dennenlaan op zoek naar op zoek naar het eerste knooppunt, nummer 39.

En, dit keer staat het knooppunt ook daadwerkelijk op de plaats die genoemd staat.
Ik mag het bos in!

Maar na twee afslagen blijk ik al niet meer op de wandelroute te zitten en ik wandel verder op de mountainbike route. Zo word ik namelijk gewezen.

Hier passeer ik voor de eerste keer een aarden wal, een landwering. Ik heb vriend Google geraadpleegd maar heb nog niet duidelijk voor ogen wat het doel c.q. nut hiervan is. Ik zal het binnenkort eens vragen aan een goede vriend. Een echte natuurman.

Het is rustig hier, af en toe zie ik een Vlaamse gaai vliegen. Vogels tsjilpen en kwetteren, af en toe springt een konijntje weg. Therapeutisch wandelen. Heerlijk alleen en heerlijk om je koppie leeg te maken.

Fototechnisch helemaal onjuist. Toch vind ik het mos in tegenlicht wél erg mooi!

Het bos is lang niet overal een genot om te zien. Voor mij tenminste. Maar dit zal ongetwijfeld een reden hebben. Iets van de natuur zijn gang laten gaan of zo?
Misschien moet ik er tegen de zomer nog een keer gaan wandelen om te zien hoe het bos verandert. Of niet.

Dit is overigens dezelfde landwering die ik eerder al gepasseerd ben. Kun je het zien dat het een wal, een verhoging is?

Er schijnen hier nog vergeten restanten van oude vestigingswallen te liggen waarbij de oudsten nog stammen uit de prehistorie of de Romeinse tijd. Ik heb ze niet kunnen ontdekken ;-)

In dit landschap liggen hier en daar nog vergeten restanten van oude verdedigingswallen. De alleroudste stammen soms nog uit de prehistorie of uit de Romiense Tijd. Deze aarden wallen werden gegraven rondom legerkampen en versterkt met pallisaden en grachten. Archeologische vondsten hier en elders langs de oude Rijksweg Den Bosch-Nijmegen doen vermoeden dat wij hier te maken hebben met een zeer oude verbindingsweg die wellicht ook door de Romeinen gebruikt werd.

De naam van onze gemeente, Landerd, verwijst naar een wal, De Landerd, die nu nog te zien is in de Grootgaalse heide en parallel loopt met de Dorpenweg. Opmerkelijk is dat De Landerd precies de grens vormt tussen de voormalige gemeenten Schaijk en Reek

Schijnbaar waren vroeger de heuvels en heidevelden van Reek uitermate geschikt als legerplaats voor krijgsvolk. Dit en de ligging van Reek nabij de vestingstad Grave (Poort van Gelderland) gaf, voortdurend aanleiding tot militaire activiteiten en en troepenbewegingen rondom Reek, vooral op de heide rondom de Mineursberg. De militairen gebruikten de Reekse heide om er te overnachten tijdens hun veldtochten, voor militaire oefeningen, om te foerageren en uit te rusten en om zich voor te bereidden.o.a. voor het beleg van Grave.

Dit stukje natuur, de Mineursberg, is overigens prachtig en heeft de tand des tijds (deels) overleefd. Tenminste, zo staat het er.

In de jaren "40 van de vorige eeuw was het een mooie berg van 10 à 15 meter hoog, met daarvoor (noordelijk) een prachtig rustiek dalletje. Kennelijk was het gebied rondom deze Mineursberg uitermate geschikt als leger- of overnachtings-plaats voor rondtrekkende legers. In de geschiedenis lees je herhaaldelijk over legers die te Reek nabij de molen bivakkeerden. Door de nabijheid van Grave, in het verleden een belangrijke vestingstad, zal dit gebied ook gediend hebben als rustplaats voor moegestreden soldaten.

Ik had de vooraf route moeten downloaden in plaats van mijn gekochte en gedrukte route te gebruiken. Aan het einde van berg is er een sloot maar de bovenstaande foto vind ik absoluut geen sloot. Toch?
In de gedownloade route wordt geen melding gemaakt van een sloot. En nu ik het nog eens overlees denk ik dat ik simpelweg het slachtoffer ben geworden van hele slechte drukfouten. Geen sloot op deze plaats dus, wel verderop in mijn wandeling.

Op naar het volgende knooppunt en het vervolg van de route.

Na de Mineursberg kom je op een van de hoogste gebieden van Reek, en toch is het een nat gebied. Het is het Noordelijkste puntje van de Peelhorst. Je ziet dat het gebied grindrijk is. Aan de linkerkant zie je een sloot, allemaal grint, maasstenen, de formatie van Veghel). deze formatie is in het verre verleden ontstaan. Door de Maas, toen nog een wild stromende rivier, ontstond er een laagte, een slenk. Zo'n 150.000 à 200.000 jaar geleden werd door Rijn en Maas hierop zand, grind en leem afgezet. Zo ontstond er een hoogte, terras genaamd, de Peelhorst. Dit terras loopt globaal van Mill langs Reek naar Heesch. Het grind (Reekse bergen) is hier afgegraven voor woning en wegenbouw. In deze omgeving werd ook leem en klei afgegraven om stenen te bakken. Deze vindplaatsen worden Mortel genoemd.

De vegetatie is ook bijzonder. Je ziet hier riet, pitrus (biezen), boerenwormkruid, duizendblad, teunisbloem, bijvoet,wolfsmelk, kaasjeskruid, weegbree, hondsdraf en zeggesoorten, die normaal op nat gebied groeien.

Aan de linkerkant ziet u het crossterrein. Het wordt al zo'n 30 jaar gebruikt voor motorcross- en zijspanraces. Anno 2014 is het crossterrein opgedoekt en het terrein zal op den duur een nieuw stukje natuur vormen. Er zijn al vennen ontstaan en de eerste bomen o.a. berken komen op.

Tegenover het bankje heb je een weidse blik over het terrein. Stel je voor: Vroeger was het een erosiedal van de Maas. Aan het einde van de laatste ijstijd, het Weichselien, (10.000 jaar geleden) werd het opgevuld met z.g. dekzand. Nadien werd dit dekzand nog een aantal malen veplaatst door de dan heersende zuidwestelijke winden zodat er zich dekzandruggen vormden, die dan in de richting Zuidwest – Noordoost kwamen te liggen. Op drogere zandruggen zijn vanaf ± 1200 de oude bouwlanden aangelegd.

Hier is dus de sloot met wilgentenen. Duidelijk.

Midden op het crossterrein bevindt zich een natuurmonument: een bron. Water dat opwelt uit de grond. De bron met de ijzerbank daaronder is gevolg van het feit dat er door de Reekse heide een breuk loopt waarlangs de aardkorst zich beweegt. Ondermeer daardoor kon er in het verre verleden zuurstof uit de lucht zich gaan binden met het in de aarde aanwezige ijzer. Daardoor ontstonden er z.g. oerbanken, aardlagen die het water niet doorlaten. Dit water wordt nu door hoogteverschillen, druk van de aarde boven het water en de bewegingen van de aardkorst als het ware naar boven gedrukt. Zo onstaat dan een natuurlijke bron, schoon en mineraalrijk kwelwater.Het bijzondere van de bron is dat het bronwater niet bevriest en altijd open is. Op de natte plekken rondom deze bron komen enkele zeldzame planten voor, o.a. dopheide, moerasspirea, bitterzoet, zegge-soorten (soort gras). De bron is een inspiratie-bron voor legendes en romantiek. Prachtige bruine aardtinten en eeuwig stromend water nodigen je uit.

Achter de bron bevindt zich nog een vennetje wat wel moeilijk toegankelijk is. Vroeger stond hier meer water in en menig Rekenaar heeft daar pootje gebaad. De zeldzame vuursalamander komt hier nog voor. Reeën gebruiken de bron als drinkplaats, je ziet de sporen rondom de bron.

Als we goed kijken zien we in de buurt van de bron de gewei- en de oortjeszwam (kleintjes).

Hier en op andere vochtige plaatsen groeit de Pitrus (Russenfamilie), vandaar misschien de naam Rusven. De stengels werden vroeger gebruikt voor het vlechten van matten en manden. Het merg werd wel gebruikt als lampepit voor olielampen.

En hier stopt mijn routebeschrijving, als u de bron wel wilt bezoeken:

"We steken het terrein recht over,

Dan naar links via een moeilijk paadje en na ± 15 meter rechts het bosje in. Hier vind je de bron".

Ik ben gaan zwerven, kon het moeilijke paadje en zo niet vinden. Maar midden op het crossterrein, zo moeilijk kan toch niet zijn?

En ik kom dit tegen:

Niets moeilijk te vinden, de wandelroute loopt er gewoon langs heen.
Of heb ik misschien niet de goede bron te pakken? Is dit gewoon een ven(netje)?

De route wordt vervolgd zonder begeleidend schrijven. Ik moet toch echt nog een keer terug ;-)

Na de bron kom je uit in een bosgebied waar uitheemse bomen staan, o.a. Amerikaanse eik en (douglas)sparren. Ook zie je hier opmerkelijke kuilen, leemafgravingen. We zien kaarsrecht-groeiende mastbomen, gebruikt voor scheepsmasten. De lichtbruine, hangende kegels en de geur van de naalden doet denken aan frisse appeltjes en citroen. Tussen de jonge aanplant vinden we varens, braam, vingerhoedskruid en wilgenroosje. Reeén, eekhoorns, en andere kleine zoogdieren vinden er hun voedsel en beschutting.

En wat is dit? Wordt er al gespaard voor een paasvuur?

Na ± 300 meter aan de linkerkant een vennetje. Dit wordt ook wel de Grard Broerenskuul genoemd (Goed kijken, het zit verscholen achter een hogere berm)

Dit ven kenmerkt zich door een 'valse' waterspiegel. Door de leembodem wordt de waterspiegel van het ven op een hoger niveau gehouden dan de grondwaterstand. Tegenover het ven, in de berm, vindt u de Salomonszegel, lange ronde overhangende stengels dragen talrijke bladeren. In de bladoksels hangen witte bloemen (mei, juni). De afgestorven bloeistengels laten op de wortelstok van de plant een zegelachtig litteken achter, de zegel van Salomon. De bijbel vertelt het verhaal dat Salomon aan twee vrouwen, die om een baby vochten,voorstelde de baby in tweeën te hakken en ieder de helft te geven om zo de echte moeder van het kind te vinden.

Aan de rechterkant van het ven licht de grond meters hoger. Het zijn z.g. enkeergronden,vruchtbare gronden die door de mens zijn ontgonnen door er veel zand, plantenresten en stalmest op te brengen.

Saillant detail: ik heb grote delen van de route in omgekeerde volgorde gelopen ;)

De naam Rustvenseweg wijst erop dat deze weg vroeger naar een ven liep. Dit ven was tevens het begin van de Rustvense loop, vroeger een beekje dat uitmonde op de Hooge Raam. De meeste vennen zijn ontstaan tijdens de afzetting van dekzand in de Wurmperiode. Bij deze afzetting werden heuvels gevormd, maar ook laagten uitgestoven. Toen het ijs ging smelten steeg de grondwaterspiegel, zodat er water in de laagten kwam te staan er er vennen ontstonden waar veenvorming plaats vond. Hier vinden we de wespenorchis, een breedblaaldige bosminnende orchidee. De kleur van het onderste kroonblad, een hartvormige lip, is groen tot roodpaars. De bloem lijkt op een gele wesp.

We komen in de buurt van een nertsenfokkerij. Ze worden gefokt voor bont, olie en cosmetica.

Selfie-time :))

De gequote delen van de tekst komen uit de wandelroute van de vvv Landerd: wandelroute 12: Reekse bossen

Update 31 juli 2019: De link naar de wandelroute werkt niet meer, maar hier kun je meer informatie over de Mineursberg in Reek vinden: www.vvvlanderd.nl/de-mineursberg